16 września 2021 roku opublikowano dawno zapowiadany projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu Rządowego Centrum Legislacji: UD281), przewidujący orzeczenie przepadku pojazdu prowadzonego przez sprawcę znajdującego się w stanie nietrzeźwości, w którym stężenie alkoholu w jego organizmie było nie mniejsze niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziło do takiego stężenia lub przez sprawcę znajdującego się pod wpływem środka odurzającego. Zasadniczym założeniem, które legło u podstaw prac nad zmianami w Kodeksie karnym była potrzeba wzmocnienia ochrony prawnokarnej w odniesieniu do czynów godzących w tak podstawowe dobra prawne, jak życie i zdrowie człowieka, wolność, własność itd. W tym celu przewidziano zaostrzenie odpowiedzialności karnej m.in. za przestępstwa drogowe popełniane w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. W tym zakresie projekt przewiduje dodanie § 5 do art. 178a Kodeksu karnego.
Obawy branży dealerskiej przed publikacją projektu budziło, co w przypadku, gdy pojazd, który prowadził nietrzeźwy kierowca nie stanowi jego własności, a jest na przykład autem zastępczym, demonstracyjnym, które należy do dealera, wypożyczonym albo stanowi tylko współwłasność kierowcy.
Projekt przewiduje, że jeżeli pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił własności lub stanowił współwłasność sprawcy, orzeka się wyłącznie przepadek jego równowartości. Zobowiązanym do zapłaty równowartości byłby oczywiście sprawca. Za wartość pojazdu mechanicznego dla celu orzeczenia przepadku jego równowartości przyjmować się będzie szacunkową, średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną w sposób określony w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 44c § 2 k.k. na dzień popełnienia przestępstwa. Jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jest niemożliwe lub niecelowe, także ma się orzekać przepadek równowartości pojazdu.
W rozporządzeniu wydanym przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu na podstawie art. 44c § 2 k.k. określony będzie sposób ustalania szacunkowej, średniej wartości pojazdu mechanicznego, uwzględniając potrzebę wprowadzenia jednolitych i zestandaryzowanych kryteriów pozwalających na oszacowanie średniej wartości rynkowej pojazdu bez przeprowadzania indywidualnej oceny jego stanu.
W przypadku popełnienia czynu z art. 178a § 4 k.k., czyli tzw. „recydywy drogowej”, przepadek pojazdu lub przepadek jego równowartości będzie orzekany niezależnie od stopnia stanu nietrzeźwości ze względu na szczególnie obciążające okoliczności tj. powrót do przestępstwa, nawet, jeżeli stężenie alkoholu w organizmie sprawcy było mniejsze niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.
Projekt przewiduje jednak wyjątki. Przepadek pojazdu lub przepadek jego równowartości nie będzie orzekany wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 1 lub 4 k.k., jeżeli zachodzi ustawowo niezdefiniowany wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu mechanicznego nie będzie orzekany również, jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności lub współwłasności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W ww. przypadkach sąd orzekał będzie nawiązkę w wysokości co najmniej 5 000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
Przepadek pojazdu lub jego równowartości będzie również orzekany za przestępstwa popełnione w warunkach określonych w art. 178 § 1 k.k., czyli przestępstwa, o których mowa w art. 173 (katastrofa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach), art. 174 (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym) i art. 177 k.k. (spowodowanie wypadku). W takich przypadkach, podobnie jak w art. 178a § 4 k.k., do orzeczenia przepadku pojazdu wystarczające będzie prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, nawet, jeżeli stężenie alkoholu w organizmie sprawcy było mniejsze niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu. W przypadku takich przestępstw nie będzie możliwe odstąpienie od orzeczenia przepadku w wyjątkowych wypadkach.
Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Obecnie projekt jest w Radzie Ministrów na etapie opiniowania.
CZŁONKOWIE WSPIERAJĄCY ZDS
